Yazılar

Prematüre bebek büyütürken dikkat edilmesi gerekenler

/in /tarafından

Eve gitme zamanı geldiğinde, bebeğiniz ve sizin için önemli bir dönem başlar. Günler, haftalardır beklediğiniz ‘’O ‘’ gün geldi ve bebeğiniz yenidoğan yoğun bakımdan eve taburucu ediliyor. Tıbbi bakım gereksinimi nedeniyle tüm bakımı hastanede gerçekleşen kırılgan ve narin prematüre bebeğiniz artık size emanet. Kuvöz ortamında kucağına alamadığınız ve hatta dokunamadığınız dahi minik kahramanınızın başta sağlığını korumak, büyümesi için beslenmesini sağlamak gibi tüm ihtiyaclarını artık sizin karşılamanız gerekmektedir.

Prematüre bebeğin bakımı konusunda binlerce soru işareti ve kaygı, bebeğinizi artık eve getirebilmenin heyecanı ile birbirine karışır. Evdeki yeni yaşamın bebeğe uygun planlanması ve hazırlıkların doğru tamamlanması aileyi güvende hissettirecektir. Taburculuk gerçekleşmeden önce bir gecenin‘’uyumlama odasında ‘’ ebeveynin bebeğinin bakımına uyum geliştirmesi için hastane ortamında geçirilmesi önerilmektedir. Prematüre bebeklerin gelişimini etkileyen önemli unsurdan birisi ise ‘’Uygun çevre ve bakım koşulları’’ nın yaratılmasıdır.

Prematüre bebeğin  sağlıklı büyümesi için ev ortamı ve bakım koşullarının uygun olarak düzenlenmesi gerekmektedir.

– Bebeğin yeni ev ortamına hem fiziki hemde duygusal olarak uyum geliştirmesi için anlayışlı olmak gerekmektedir.

– Bebeğin sağlığını korumak için hijyen kurallarına ve ziyaretçi trafiğine dikkat edilmelidir.Özellikle küçük çocuklardan uzak tutulması önerilmektedir.

– Hekim tarafından belirlenen aşı takvimine dikkat edilmeli.Özellikle RSV aşısı önemli !

– Bebeğin beslenme talimatlarına ve takviyelerine dikkat edilmelidir.

– Huzurlu bir ev ortamı sağlanmalıdır.Prematüre bebekler yüksek ses ve ışık gibi fazla uyaranlardan korunmalıdır.

– Prematüre bebekler günün büyük bölümü uykuda geçirirler.REM uykusu desteklenmesi beyin gelişimi için çok önemlidir.

– Güvenli bağlanma için bol bol kanguru bakım yani ten teması önerilmektedir.

– İlk günden itibaren karın üstü yatırılma – Tummy time alıştırmasına başlanmalıdır.

– Gelişiminde düzeltilmiş yaş dikkate alınmalıdır.

– Uyaran çeşitliğini artırmak ve gelişimi desteklemek için ebeveyninin sevgi dokunuşları ile prematüre bebek masajı uygulaması önemlidir.

– İhtiyaçlarının doğru okunması ve zamanında karşılanması gerekmektedir.

– Araba koltuğu, ana kucağı ve beslenmede orta hat pozisyonu korunmalıdır.

– Prematüre bebeklerin başta beslenme olmak üzere dış uyaranlara karşı daha efor sarf etmeleri gerektiğinden çabuk yorulurlar ve bu nedenle sık sık mola verilmelidir.

Prematüre bebeklerin büyürken en çok da anne babalarının yakın ilgisine ve derin sevgisine ihtiyacları vardır.

”670 gram ile Hayata Tutunmak ” adlı kitabımda da belirttiğim gibi her mucizenin arkasında sevgi vardır.

Prematüre bebek büyütürken dikkat edilmesi gerekenler

Prematüre bebek annesi olmak ve anne sütü

/in /tarafından

Prematüre bebek annesi olmak ve anne sütü… Şüphesiz anne sütünün eşsiz ve benzersiz faydalarına, özellikle prematüre bir bebeğin annesi iseniz hakimsinizdir.

Erken doğum yapan annelerin, başta sağlık görevlileri olmak üzere çevrelerinden en sık duydukları bu iki sihirli sözcüktür “Anne sütü, anne sütü”.

Ancak anne sütünün temini için gerekli şartlar oluşmamışsa. Yani beslenmesi için dudaklar ile teninize dokunan, kokusundan ve varlığından tıbbi bakım koşulları nedeniyle uzak kaldığınız prematüre doğan bir bebeğiniz varsa süt üretebilmek güçtür. Kuvözde çeşitli sağlık riskleri taşıyan bebeği ile bağ kurmakta güçlük çekmenin yanı sıra, yaşanan korku, belirsizlik ve hatta suçluluk duyguları erken doğum yapan anneler için ağır bir travmadır.

Bu noktada “anne” olabilmenin ve bebeğine fayda sağlayabilmenin tek yolu “süt temini” imiş gibi bir açmaz daha çıkar prematüre bebeği olan annelerin karşısına. Üçüncü ama elbette sonu gelmeyen prematürelik gerçekliği, anne sütünün var ile yok arasında bocalarken artan kaygı ve gerilime bağlı ( örn. bebeğin geçirdiği bir ameliyat vb.) olarak tamamen tükenmesi.

Bu konuda eğitimlerim boyunca annelerden doğal olarak duyduğum en sık yanıt  “Sütüm vardı ama kesildi” şeklindedir.

24 haftalık doğan bir bebeğin annesi olarak ve tam 18 ay boyunca süt sağmış olmam gerçeğini başka annelere güç vermesi için aktarıyorum. Ve her zaman şunu ilave ediyorum, anne sütü için gerekli 2 madde vardır.

Birincisi sütünün olacağına dair Inanç ve diğeri de oluşması için Emek. Ama ne emek !!!

Prematüre bebek annelerinin sütü neden şifalıdır biliyormusunuz ? Bebeğiniz yaşam mücadelesi verirken, sizin onun için içine göz yaşlarınızı akıttığınız bir damla süt için harcadığınız emek ve inanç eşsiz bir iksir meydana getirir.

Hiç mi hiç kolay değil bunun üstesinden gelmek ve herşeye rağmen süt temin edebilmek.

Birde anne sütünü engelleyen bir başka kısır döngü daha vardır.

1.”Sütün kesilirse” endişesi

2.Uykusuzluk ve yorgunluk

3.Stres ve üzüntü

Böyle bakıldığında prematüre bir bebeğin annesinden süt temin etmesini beklemek haksızlık ve diğer yandan bir mucizeye imza atmasını beklemektir.

İnanın bana bu mucizeyi gerçekleştirebilecek öyle çok anne tanıyorum ki !

Not : Teknik olarak prematüre doğum yapan anne ilk günden itibaren aksatmadan her 3 saate 1 kez. Hiç ama hiç aksatmadan düzenli olarak çift göğüsten pomplalayarak süt temin etmeye çalışmalıdır. Süreç sonunda mutklaka süt elde edilecektir.Anahtar nokta ; düzenlilik ve devamlılık sağlamaktır.İlk süt olan Kolostrum , prematüre bebek için çok hayati bileşenler içermektedir.

Prematüre bebek annesi olmak ve anne sütü

Prematüre bebeklerde oral motor (beslenme) gelişim sorunları

/in /tarafından

PBED eğitim programı ile desteklemekte olduğun ailelerden gelen en sık soru ve sorunların başında beslenme konusu gelmektedir. Prematüre bebeklerde beslenme sorunları 2 ayrı dönemde ele alınmalıdır.

1.Yeni doğan bebeklerde ilk 6 ay boyunca karşılaşılan emme güçlükleri

2.Ek gıdaya geçiş ile birlikte yeme – yutma – çiğneme bozuklukları

 

Aşağıda yer alan bilgiler yeme – yutma – çiğnemeye yönelik oral motor gelişim sorunlarına yöneliktir. Oral kas gelişim geçikmesine bağlı olarak emme güçlüğü çeken birçok prematüre doğan bebekde ilerleyen dönemlerde yeme – yutma – çiğneme bozuklukları görülebilmektedir.

Her zaman eğitimlerimde belirttiğim gibi aileye düşen en önemli görev yolunda gitmeyen durumun erken tespit edilip fark edilmesi. Bebeğin takibini yapan hekim ile duruma dair tespitler aktarıldıktan sonra Türkiye ‘de sayıları giderek artan Oral Terapistlerden birine başvurmak gerekmektedir.

Kuşkusuz bebeklerin oral motor gelişim sorunları ile ilgili en doğru teşhis konunun uzmanına aittir. Prematüre bebek sahibi ebeveynlerde genel bir farkındalık yaratmak üzere aşağıda yer alan bilgiler derlenmiştir.

 

Dikkat edilmesi gereken ipucları:

1.Annenin beslenmes esnasındaki bebeğini tutuş pozisyonu – bebeğin postürü.

2.Beslenme esnasında sağlanan psikolojik ortam ve tutum.

3.Bebeğin beslenmeye hazır oluşu.

4.Egzerizler için bebeğin hazır oluşu – asla zorlama yapılmamlıdı

5.Her bebek bireysel farklara sahiptir.Bir bebek için uygun olan ekzersiz diğer için uygun  olmayabilir.Bu nedenle bebeğe neyin iyi geldiğini iyi gözlemlemek gereklidir.

 

Oral motor farkındalık ve duyarlılık oluşturma

Beden üzerinde çok dokunuş duyarlılığı olan sinir hücreleri, ayak tabanı , el ayası,parmak ucu,dil , dudaklar ve yüzde bulunur (Field,2001).

Bu bölgelere uygulanan bilinçli dokunuşlar vücudu genel olarak rahatlatmakla beraber, sinir hücrelerine uyarıcı mesajlar iletmektedir.

Bu nedenle vücudun bu bölgeleri oral – motor destekleme programı için önemlidir.

Oral – motor programın en önemli kısmı, bebeğin veya çocuğun uygulanacak olan alıştırmaya – egzersize iştirak etmesi yani katılımı. Aksi taktirde, zorlama ‘’kaçış veya savaş tepkisine ’’ neden olacaktır.Böylece aktarılmayak istenen dokunsal mesaj, otomatik hareket kalıpları ve duyusal tepkimeye ters düşecektir.

Oral motor alıştırmasına başlamadan önce söz konusu 6 bölgeye yumuşak masaj hareketleri yapılması önerilmektedir.(Çocuk kendiside yapabilir) Çünkü vücudun uç kısımlarıdan başlayarak merkeze (yani ağız bölgesine) ilerlemek çok önemlidir.

1.Yağ veya losyon kullanılarak yüz , ağız ve dudakları kapsıyacak şekilde cene bölgesi yuvarlak hareketler ile ısındırılır.Bebeğin hareketler sırasında ağzını ne kadar açtığını gözlemlemek önemli.Bu sırada ‘’ağızını küçült – ağzını kapat- dudaklarını birleştir’’ gibi talimatlar ile aktivite desteklenir.

2. Her zaman dokunsal aktivitelere, sözel destekler eşlik etmeli. “Şimdi sol ayak tabanına dokunuyorum gibi.”

3. Yüz kasları ısındırılıp dokunsal uyaranlara hazır olduğunda parmak ucları ile dudaklara hafif masaj hareketleri ile başlanır. Ne yaptığımızı anlatan sözel destekler devam eder.

 ALIŞTIRMALAR: 

1.Pipet ile çiğneme alıştırması :

Cene, dudak ve dil kaslarını çalıştırılır. Bebeğin karşısına geçip sizi taklit etmesini teşvik edin.Dişleri olan tüm bölgelerde kısa süreli ısırma – çiğneme alıştırması yapılır. Sağ – sol – ön olmak üzere her 3 bölgede 10 ile  30 ‘er tekrar hedeflenmektedir.Alkış ve sayı sayarak  bebek teşvik edilir.

Çiğneme esnasında ağız ne kadar az acılırsa ( küçük açıklık) o kadar iyi. Çiğneme esnasında ağızın kapalı tutulması teşvik edilmelidir. Ebeveyn parmaklar ile ağızın kapalı tutulmasına destek sağlayabilir. ‘’Ağızını kapalı tut ‘’ diyerek teşvik edilir.

Çiğneme esnasında istenen cene hareketi aşağıya – yukarı olmalı. Sağ – sola veya öne doğru değil. Yukarıda sözü edilen hareketler doğru yapılmıyorsa, egzersizi bir başka defa denemek üzere kesmek gerek.

 

2.Nuk fırca ile Dil bastırma alıştırması:

Nuk masaj fırçası özellikle oral motor farkındalık egzersizleri yapmak üzere geliştirilmiştir. Bu alıştırma sıra olarak pipet çiğneme egzersizinin ardından yapılacağı için çok önemli olan nokta bebeğin Nuk fırçasını çiğnememesidir. Nuk fırçası ile bebeğin dili ağızın içinde aşağıya doğru hafif basıtırılır ( sabit şekilde tutularak ).

Uygulama sırasında dilin ağızın içinde kalması önemli.

Amaç dilin cene ile bağımısız hareketini teşvik etmek ve böylece farkındalık yaratmak. Eğer dil ve cene kasları birbirinden bağımsız hareket edemiyorsa bebeğin ağız kocam açılır ve dili ağızın içinde kalmaz. İstenmeyen bu durum için bebek 10 ile 30 aralığında sayı sayılarak teşvik edilmelidir. Alıştırma sırasında ebeveyn cene altından tutarak, dilin ağız içinde kalması destekleyebilir .

Yine tüm hareket boyunca ağızın minimum açılması hedeflenir. Bu alıştırma ile dil kasının ağız içindeki farkındalık ve böylece normal oral motor duyarlılık gelişimi hedeflenmektedir.

3.Nuk fırca ile  Dil fırçalama alıştırması:

A. Fırca dilin üst orta yerine yerleştirilir , ileriye ve geriye ( öne arkaya) dilin üzerinde hafif fırçalama /  masaj hareketi yapılır.10 – 15 tekrar.

B. Fırca dilin alt orta yerine yerleştirilir , ileriye ve geriye ( öne arkaya) dilin altında hafif fırçalama /  masaj hareketi yapılır.10 – 15 tekrar.

 

4.Nuk fırca ile  Dil kıvırma  alıştırması:

A.Bu alıştırmada bebeğin dilinin ön uc kısımı kıvrılır ve fırça ile sabit tutulur. Dil yine ağız içinde kalmalıdır. 10 ile 30 arasında sayı sayarak sabit şekilde beklenir. x 5- 10 kez tekrarlanır

B.Sırası ile bebeğin dili sağ – sol  tarafından orta iç hatta doğru kıvrılır. Dil yine ağız içinde kalmalıdır.10 ile 30 arasında sayı sayarak sabit şekilde beklenir. x 5 – 10 kez tekrarlanır.

Tüm alıştırmalarda amaç dil ve cene kaslarını birbirinden bağımsız şekilde hareket etmeye teşvik etmeyi amaçlamaktadır. 4 -5 yaş çocuklar için NUk fırça yerine pilli dış fırçası kullanılabilir.

5.Parmaklar ile Diş etkerine masaj alıştırması:

Anne veya babanın hiçbir araç kullanmadan bebeğinin diş etlerine parmak ucları yardımı ile uygulayacağı hafif masaj hareketleri farklı uyaran çeşitliliği yaratacaktır. (Ellerin temiz olması koşullunda)

Tüm ekzersizler için altın kural :

Her bebek bireysel farklara sahiptir.Bir bebek için uygun olan ekzersiz diğer için uygun olmayabilir. Bu nedenle bebeğe neyin iyi geldiğini iyi gözlemlemek gereklidir.

 

Prematüre bebeklerde oral motor (beslenme) gelişim sorunları

Bebekler için önemli olan nasıl beslendikleri değil, nasıl sevildikleridir

/in /tarafından

Özellikle prematüre bebek sahibi anneler için beslenme konusunda doğru bilgilenmek çok önemlidir. Annelerden aldığım sayısız mesajın ortak noktası beslenme ve anne sütü konusundaki kaygılar ve sıkıntılarda birleşiyor. 1,5 yıl boyunca anne sütü sağmış 24 haftalık  doğan prematüre bir bebeğin annesi olarak, sizlere kişisel deneyimimden yola çıkarak nasihata bulunmak değil niyetim.

Aşağıdaki bilgiler bilimsel gerçekleri yansıtmaktadır. Prematüre bebeklerin ek gıdaya geçiş ile birlikte olası Oral motor gelişim sorunlarına ise ileri ki yazılarımda değineceğim.

Kolay ve doğal gibi görünsede prematüre doğan bebeklerin beslenme alışkanlıklarını geliştirmeleri çok yorucu ve zor bir süreçtir. Bebek için olduğu kadar, anne içinde mücadele ve sabır gerektirir.

Beslenme sorunu prematüre bebeklerin ilk 1 yılında çok yayındır.Bunun nedeni ise aşağıda yer alan başlıklar şeklinde sıralanabilir.

1.Emme – yutkunma – nefes almak ; bu muhteşem 3 ‘lünün koordinasyonu prematüre ebekler için son derece kompleks bir refleks gelişimi gerekmektedir.

2.Yoğun bakımdan gelen alışkanlık ile aileler bebeğin kilo alarak beslenmesi konusunda hassiyet içinde olurlar.

3.Hastane ortamındaki beslenme alışkanlığı (beslenme tüpü veya olumsuz deneyim). Prematüre bebeklerin oral hoşnutsuzluğu uzun süreli entübe işlemine bağlı olabilir. Uygun oral terapi önerilir.

4.Bebeğin henüz gelişmekte olan yanak ve çene kasları.

5.Ebeveynler uygun besleme tekniklerini ve bebeğin açlık belirtilerini biliyor olmabilir.

6.Beslenme problemleri sağlık , oral ve davranışsal sebeblerden kaynaklanabilir.

7.Reflü beslenmeye bağlı acı verebilir , oral hassiyeti savunma güdüsü ile tetikliyor olabilir

8.Bebek stresli ve yorgun iken , uzun süren zorlanmış göğüsten emme çabası hoşnutsuz bir deneyimin gelişmesine neden olabilir.

9.Hastaneden çabuk taburcu olan bebeklerin beslenme sorunları hayati olabiliyor.

10.Bebeğin nefesinin sıklılığını ve derinliğini fiziksel istikrarı dengeleyerek sağlaması güçtür.

11.Prematüre bebekler düzeltilmiş yaşlarında dahi yaşıtlarının beslenme performasının gerisinde kalabilir.

 

Prematüre bebek sahibi annelere beslenme konusunda öneriler :

1.Son derece büyük fedakarlık ve emek isteyen her 3 saate 1 kez çift başlıklı elektrikli pompa ile süt sağmaktan asla vazgeçmemek gerekmektedir.Yorgunluğa ve strese bağlı olarak süt miktarı azalma ve hatta bitme belirtileri gösterebilir, ancak herşeyin başı süt temin edebileceğinize inanmaktan geçiyor.

Anne sütü için bazı ipucları :

– İmkan dahilinde bol dinlenme – bol uyku.

– Düzenli süt sağma (böylece beyine süt temini için mesaj göndermiş oluyoruz).

– Dengeli beslenme ve su tüketimi.

2.Anne sütü hiç bir şekilde temin edilemiyorsa ( ki buda son derece doğal) veya yetersiz ise uygun mama ile bebeğin beslenmesinde dikkat edilmesi gereken en önemli ayrıntı aşağıdaki gibidir.

Beslenme bebeğin fiziksel büyümesini sağlarken , beslenme esnasında oluşturulan ortam  bebeğin psikolojik gelişimine önemli katkılar sağlar.

Yeni doğan ile annesi arasında yakınlaşma sağlar , bebek bu esnada her türlü beslenir.

Beslenirken fiziksel konfor sağlanır ve önemli sosyal uyaranlar gerçekleşir , bu nedenle ebeveynler beslenme saatini zevkli , hoş bir zaman dilimi haline getirmeleri önemlidir.

Biberon ile beslenmede bazı ipuçları:

– Sık sık mola verilir ve gazın çıkışı sağlanır.

– Bebek 45 derece dik acı ile göz göze gelecek şekilde tutulur.

– Bebeğin acıkma belirtisi göstermesi beklenir.

3.Kısacası kaygının hertürüsü bebek tarafından aynalanır ve olmumsuz duygu veya huzursuzluk olarak bize geri yansır.Bebeğimizin kilo alımı konusundaki hassasiyet doğal olarak iyi anne olma performansı ile eşdeğer gibi görünmektedir.Özellikle prematüre bebek anneleri için bu tuzak derin kaygılar ve sorunlara neden olmaktadır.

4.Prematüre bebeklerin büyük bir kısmı ( doğum haftasına bağlı olarak) anne göğüsünden direkt olarak dolu dolu emmeyi başaramaz.Bu durum annelerde bebeğini ne kadar zorlaması gerektiği konusunda çeşitli çelişkilere düşmesine neden olmaktadır.

Özetle bebekler için önemli olan nasıl beslendikleri değil, nasıl sevildikleridir.

 

Prematüre bebeklerin beyin gelişimi nasıl olur?

/in /tarafından

Prematüre bebeklerin beyin gelişimi nasıl olur?

Prematüre bebekler yaşamla tanıştıkları andan itibaren, gelişimsel olarak hazır olmadıkları çevreden kaynaklanan girdiler ile başetmek zorundadırlar.

Erken doğan bebeğin diğer organlar gibi beyin gelişimi, yani nöronların doğru bağlantıları tamamlamaları ve gelişimleri kuvöz koşullarında tamamlanmıştır.

Bu konuda uzun süre yeni doğan yoğun bakım bölümünde kalan bebeklerin beyinlerinde  neler olup bittiği  , ne gibi izler geride kaldığı , nasıl etkilendikleri halen araştırılmaktadır.

Ancak bebeğin merkezi sinir sisteminin bu koşullarda olumlu etkilendiğini söylemek mümkün değil.

Hamileliğin 3.cü trimester bebeğin beyinin ani ve hızlı olgunlaştırmayı gerçekleştirdiği önemli bir dönemidir. Bu nedenle 32 haftadan önce doğan bebeklerde nörolojik özellikler doğumdan sonra oluşur.

Yeni doğan yoğun bakım bölümünde bebeğin duygusal ihtiyaçları sınırlı şekilde karşılanmıştır , bu nedenle hastaneden taburcu olan bebekler sosyo-duygusal sorunları bir süre daha taşırlar.

Bu anlamda ev ortamında bebek hem fiziki hemde duygusal olarak yeni bir uyum geliştirmesi gerekmektedir.

Prematüre bebekler korumacı ve özel ilgi ile büyüler , beyin gelişimleri için doğrusu ve gereken de budur.

Ebeveynler düşen görev, bebeklerinin davranışlarını doğru okumaları ve bebeklerini kolayca yorabilecek fazla uyaranlara karşı farkındalık içinde olmalarıdır.

Bebek beyini yeni nöron bağlantıları ile sürekli gelişim gösteren bir organdır.

Beyin gelişirken 2 temel koşulla bağlıdır.

– Genetik yapı ve özellikleri (yaradılış)

– Etkileşim sonunda yaşanan deneyim (beslenmek)

Her bebek gelişmeyi (filizlenmeyi) bekleyen trilyonlarca nöron ( sinir hücresi) ile dünyaya gelir.

Eğer yeterli uyarılma sağlanmaz ise nöron (sinir hücreleri) bağlantıları sağlanmadan kurur.

Doğum esnasında hücreler arasındaki bağlantı hızlı değildir. Beyin pozitif uyaranlara maruz kaldığı ölçüde bağlantılar hızlanmaya başlar.

Beyin doğru uyaranlar ile beslendiği sürece trilyonlarca nöron bağlantısının oluşma potansiyeline sahitiptir.

– Doğum esnasında sinir hücrelerinin bağlantısı %25 oranında gerçekleşmiştir.

– Bebek 1 yaşına geldiğinde ise nöron bağlantıları %75 oranında tamamlanmıştır.

– Çocuk 3 yaşına geldiğinde ise bağlantıların %90 sı tamamlanmıştır.

Beyin gelişirken güvenli ve pozitif bir ortamda beslenirse uygun bağlantıları

(öğrenme kalıpları) oluşmaktadır. Fazla uyaran (ortamdaki stres) olumsuz etkide bulunabileceği gibi atipik sinir hücresi kalıpların gelişmesine neden olabilir.

İlk 1 yıl boyunca fiziksel ve zihinsel gelişim için “güvenli bağlanma” sağlayacak ten ve göz teması, dokunma, konuşma alanlardaki beslenme çok önemi rol oynar.

Yeni doğanlarda etkileşime en güzel örneklerden birisi ekte yer alan deney çalışması videosunda yer almaktadır.

Neden prematüre bebek ailelerinin yol gösterici desteğe ihtiyaçları vardır ?

/in /tarafından

Neden  prematüre bebek ailelerinin yol gösterici desteğe ihtiyaçları vardır ?

1.Yoğun Bakım:

Yeni doğan yoğun bakım süreçi bebek için olduğu kadar ebeveynler içinde son derece traumatik ve stresli bir süreçtir.

Hamileliği erken doğum ile sonuçlanan ve bebeğinden zamansız ayrılan anne bedeni ruhsal olarak büyük bir ‘kayıp’ yaşar.

Özellikle annelerin şok, hakimiyet kaybı, korku, yoksunluk hissi ve depresyon gibi baş edilmesi güç duygular içinde olabildikleri tespit edilmiştir.

– I.ci evrede; bebeğinin geleceğine dair belirsizlik endişesi içinde hastaneden taburcu edilen aile, yeni doğan yoğun bakım hekim ve hemşirelerine karşı büyük minnet duyguları içindedir.

– II.ci evrede; yoğun bakım günlerindeki süreç uzamaya başlar ve anne-babanın doğal olarak hazırlıklı olmadığı prematüreliğe dair riskler (PVL / İVK – BPD/RDS – PDA – NEK – ROP gibi ) baş göstermeye başlar.

– III.cü evrede; ise giderek yıpranan sinirler, endişeler ve iletişim kazaları eşler arasında baş edilmesi güç durumların hatta krizlerin ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.

  • Bebeğin iyileşme ve kendini toparlama yetisi ebeveynlerinden karşılık görmesinde bağlıdır.
  • Bilgi ile desteklenen ve doğru uyaranlar ile yeni doğan yoğun bakım sürecine dahil edilen ebeveynlerin, bebeklerinin sağlık durumuna olumlu etki yaptığı kanıtlanmıştır.
  •  Anne kuvözdeki bebeğine dokunmalı ve bebek uygun olduğunda bakımına aktif olarak katılmalıdır.

Sağlıklı bir anne – bebek ilişkisi bebeğin ruhsal ve fiziksel gelişimini , güven duygusunun kazandırılması için oldukça önemlidir.Prematüre doğum yapan annelerin önemli düzeyde psiko-sosyal stres yaşadıkları ve doğum sonrası depresyon riski taşıdıkları bilinmektedir.Anne bebeği ile ilk günlerde etkileşime girmeyi red edebilmektedir.

Çalışmalar prematüre bebeği olan annelerin bebeklerini daha geç gördüklerini , dokunduklarını ve kucaklarına aldıklarını , bebeklerinin kendilerinin olduğunu algılamada güçlük çektiklerini ve anne – bebek ilişkisinin olumsuz yönde geliştiğini göstermektedir.

Bu nedenle anne doğumdan sonra en kısa ve en uygun zamanda bebeğini görmeye teşvik edilmelidir. Annenin yoğun bakımda geçirdiği süre arttıkça anne bebek ilişkisi olumlu yönde gelişmeye başlar.Annenin güven duygusu artar ve bebeğinin durumunda ilerleyen günlerde meydana gelebilecek dalgalanmalara karşı güçlenmiş hissedecektir.

Başta ABD ‘de hastanelerin yeni doğan yoğun bakım bölümünde görevli Prematüre Bebek Ebeveyn Danışmanları, bu konuda eğitim almış ve aynı zamanda prematüre bebek anneliği deneyimi olan kişilerden oluşmaktadır.

Prematüre bebek ebeveyn danışmanların başlıca görevlerini aşağıdaki şekilde sıralamak mümkün.

  • Erken doğumun gerçekleştiği an itibaren devreye girerek, annenin hikayesi dinlenmek.
  •  Yoğun bakım süreçi ile ilgili ve prematürelik gerçeğine dair rehber bilgileri aileye aktarmak.
  •  Yoğun bakıma uygun uyaran ve teknikler ile anne – babanın dahil olmasını sağlamak.
  •  Süreç boyunca bebeğin temel davranış şekilleri hakkında bilgi sunmak.
  •  Ebeveynlere düşen önemli görevleri aktarmak.
  •  Aileye destek olmak.

 

2.Evde prematüre bebek bakımı:

Doğru bakım koşulları prematüre bebeklerin gelişimini doğrudan etkilemektedir.

Takip ve erken müdahale sağlandığı taktirde prematüre bebeklerin zamanında doğan yaşıtlarına yetişmeleri mümkündür.

Eve gitme zamanı geldiğinde, prematüre bebek ve ailesi için önemli bir dönem başlar.Taburculuk ve evdeki yaşam hakkında doğru şekilde bilgilenerek plan yapmak aile için son derece önemlidir.

Prematüre bebeklere uygun hijyende oda ortamının yaratılması, ziyaretçi trafiğinin düzenlenmesi, araç gereç ve oyuncak seçimi titizlikle dikkate alınmalıdır.

Prematüre bebeklerin nörolojik ve zihinsel gelişimini taburculuk sonrasında takip etmek önemlidir.

Ebeveynin doğru gözlemi , yenidoğan hekimi ,çocuk nöroloğu, pedagog ,fizik tedavi ve benzeri uzmanların sağlayacağı destek hayat kalitesine çok önemli katkı sağlar.

Gelişim konusunda bazı ipuçlarını izlenmek ve destekleyici oyunlar oynamak aileye düşen önemli görevlerdir.

Duyu organlarının gelişimi ve eğitilmesi oyun ile başlar.Prematüre bebeklerin gelişimlerini ve becerilerini destekleyen aktivitelerin ailesi tarafından uygulanması önemlidir.

Bebeklerin motor ve beceri gelişimine katkı sağlayacak temel pozisyonlar dikkate alınmalıdır.

Prematüre bebeklerin gelişimleri düzeltilmiş yaşa göre değerlendirilmelidir.

Prematüre bebek ebeveyn danışmanının görevi yukarıdaki konularda, aileye kendi ev ortamında tüm gerekli rehber bilgileri aktarmaktır.

 

 

Prematüre bebeklerde karın üstü yatırma alıştırmasının motor gelişimindeki önemi nedir ?

/in /tarafından

Prematüre bebeklerde karın üstü yatırma alıştırmasının motor gelişimindeki önemi nedir ?

30 haftadan önce doğan bebekler in motor geçikmeleri erken doğum ile ilişkilendirilmektedir.

Tespit edilmiş kalıcı bir sağlık sorunu yok ise ( fizik terapi gerektirecek) doğru bakım koşulları ile çocuklukta motor gelişimi tamamlanmaktadır.

Sinir sistemindeki gelişmişlik, Genetik miras, çevre ve bakım koşulları prematüre bebeklerin başlıca performans etkenidir.

Fiziksel kuvvet ; dayanıklılığı artırdığı ve sosyal becerileri geliştirdiği gibi, büyük ve ince motor gelişmi için hayati önem taşır.

Örnek.bazı bebekler veya çocuklar , vücutları verilen bilgiyi kabul etmediği için sadece izleyici konumunda kalır.

Motor becerileri sayesinde çevremize uyum sağlamamız ve ona uygun cevabı verebilmemiz sağlanır.

Bebeklerde kas ve kuvvet gelişimi,baştan başlar ve ayaklara doğru devam eder. Fiziksel uyaran çeşitliği aynı zamanda beyin gelişimine katkı sağlar.

Büyük motor , küçük motor gelişiminden önce olur.

(El kas gelişimi , omuz kuvveti oluştuktan sonra gelişir.Ayak güçü yine kalça gelişiminden sonra oluşur.)

Yeni doğan bebekleri için çok önemli adımlardan birisi ‘’Karın üstü -Tummy time ‘’ pozisyonu ve alıştırmasıdır.Bebeklerin fiziksel gelişimleri ‘’ Karın üstü ‘’ pozisyonunda geçirdikleri zaman ile dogrudan ilişkilidir.

–  Önce bebeğin baş – boyun – ense kasları böylece kuvvetlenir.Sonra sırt – omuz kasları ile beden konrolü gelişir yani büyük motor.Daha sonra kol – el – parmak kasları gelişir ve böylece küçük motor gelişimi desteklenmiş olur. Küçük motor ile konuşma merkezi beyinin aynı bölgesi tarafından yönetilmektedir (gelişimleri birbirini etkiler).

Tummy time -karın üstü yatırma alıştırması eksik olan bebeklerde küçük motor beceri gelişiminde geçikme yaşanır.

Düz kafa (Flat head) veya boyun eğrilği (tortocollis)gelişebilir.

Tummy time – karın üstü yatırma alıştırması ile pelvis kasları kuvvetlenmiş olur, bu da oturma ve ayakta durma yani büyük motor  gelişimine katkı sağlar. Eksikliğinde ise oturma , emekleme, tay tay duruşa geçiş ve yürüme geçikebilir

Araba koltuğu gibi benzeri oturma şekillerini çok uzun süreli kullanmak ( uykuya dalmak ), yine aynı sakıncaları beraberinde getirir. ROTASYON önemli.Araba koltuğu ve benzeri oturmalarda başın orta hat pozisyonu gözetilmesi çok önemlidir.

Tummy Time – Karın üstü yatma alıştırması için kesinlikle beklenmemelidir.

Zamanlama ;

Doğumdan itibaren – 6 haftalık olana dek ( düzeltilmiş yaş ) = günde 5 dak.

2 aylık bebeklerde = günde 15 dak.

4 aylık bebeklerde =günde 1.5 saat

Tüm süre aynı anda olması gerekmiyor.Kanguru bakımı da karın üstü alıştırma süresi olarak geçerlidir. Bebek karın üstü alıştırma tummy time den hoşlanmazsa onu yüreklendirmeli ve teşvik etmeli.Havlu – battaniye ile rulo yapılarak desteklenebilir.

Bebek kuvözde olduğu sürece ve dış ortamda motor gelişimine katkı sağlayacak pozisyonlar:

1.  Eller yüzüne yakınlaştırılır

2.  Baş orta hat pozisyonu – rotasyonlar

3.  Gergin , geri bükülmüş bir sırt pozisyonu yerine cenin pozisyonu

4.  Kalça ve diz cenin pozisyonu

5.  Kanguru bakım

6.  Tummy Time – Karın üstü yatırma alıştırması

Prematüre Bebek Ebeveyn Danışmanlığı Nedir ?

/in /tarafından

Prematüre Bebek Ebeveyn Danışmanlığı Nedir ?

Prematüre Bebek Ebeveyn Danışmanlığı, ailelere yoğun bakım süreçine destek sağlar ve bebeklerin gelişimi için doğru bakımın uygulanmasına rehberlik eder.

Ebeveynlerin prematürelik gerçeği hakkında yol gösterici bilgi ile desteklenmeleri çok önemlidir.

PBED, aileleri yoğun bakım süreçine dahil etmeyi ve erken doğum ile kesintiye uğrayan anne – bebek ilişkisini sağlıklı bir sürece oturtmayı amaçlamaktadır.

Araştırmalar, yoğun bakımdaki bebeklerin iyileşmesi için tıbbi destek kadar aileleri ile ilişki içinde olmaları gerektiğini kanıtlamıştır. Uygun uyaranlar ile kuvöz ortamında sağlanan anne – baba dokunuşu, ten teması ve sesi prematüre bebekler için iyileştirici etki yapmaktadır.

Prematüre Bebek Ebeveyn Danışmanlığı, aileyi desteklemek üzere erken doğumun gerçekleştiği andan itibaren devreye girer.Bebek yoğun bakımda kaldığı sürece ebeveynlerin bebekleri için neler yapabilecekleri konusunda bilgilenme sağlanır.

Hastaneden taburcu olan bebeğin evdeki bakımı ve gelişimi hakkında aileye eğitim verilir. Ebeveynler genelikle bebeklerinin fiziksel gelişimini önemserken, sosyo-duygusal gelişimini gözardı ettikleri gözlemlenmektedir.

Prematürelik bir risktir. Bu risk hiçbir zaman ortadan kalkmadığı için ailelere neyi – niçin – nasıl yapmaları gerektiği konusunda bilgi verilmesi ve erken müdahale için kaynaklara yönlendirme önemlidir.

Kuvözdeki bebeğimi ne zaman kucağıma alabilirim ?

/in /tarafından

Kuvözdeki bebeğimi ne zaman kucağıma alabilirim ?

Kuvözde kalan bebeğinizi ilk kez kucağınıza almak en önemli ve mutlu dönüm noktalarından birisidir.

Prematüre bebekler düşük doğum ağırlığına sahip oldukları ve tıbbi olarak desteklenmeleri gerektiğinden, anne ve babası dokunmak için günler veya haftalarca beklemek zorunda kalabilir.Bir yeni doğan yoğun bakım hemşiresinin görevindeki en kıymetli an, prematüre bebeğin ailesinin kucağına yerleştirilmesine yardım etmektir.

Kuvözdeki bebeğin kuçağa alınmaya hazır olup olmadığına karar vermeden önce değerlendirme yapılması gerekir.Ebeveyn – bebek temaslarının, özellikle kanguru bakımın karşılıklı olarak bebek ve ebeveyne fayda sağladığı bilinmektedir.Ancak bu temas bebek hazır olmadan sağlanır veya fazla uyaranlara dikkat edilmezse bazı riskler ortaya çıkabilir.

Genel olarak aşağıda yer alan işaretler mevcut ise, bebeğin temasa hazır olduğunu anlamak mümkündür.

 

Bebeğin stabil olması:

Prematüre bebekler hayatlarının ilk günlerinde nabız ve kalp atışlarını düzenlenmeye çalışarak geçirirler.Doktor ve hemşireler bebeğin solumunu düzenlemek için oksijen desteği sağlarken, nabız dalgalanmaları bazen Intraventricular hemorrhage (beyin karıncıklarında kanama) meydana getirebilir.Prematüre bebeklerin dolaşım sistemleri en küçük yer değişikliği ile etkileyebileceği için ilk günler çok büyük hassasiyet gerektirir.

 

Monitör kabloları ve tüpler:

Yeni doğan yoğun bakımdaki bebekler birçok tıbbi teşhizata ve kabloya bağlıdır. Birçok bağlantı takip amaçlı elektrot kablolarından oluşsada, bazıları damaryoluna veya çiğerlere inenen tüplerdir.Dolaysıyla bebeğinizi kucağınıza almadan önce doktorun veya hemşirenin söz konusu bağlantıların konumlarının güvenli olduğunu onaylamaları gerekmektedir.

 

Ebeveyn tarafından bakımın üstlenmesi:

Kucağa alınmaya uygun olan bebeklerin, kuvöz içindeki bakımları (bez değişitirme, banyo – silme, pozisyonlama gibi ) ebeveynleri tarafından sağlanabilir.Bebeğe dokunma işlemi tolere edilmesi gereken bir uyaran olduğu için ilave oksijen desteği ihtiyaç gösterebilir, buna ebeveynin hazırlıklı olması gerekir.

 

Operasyon sonrası toplarlanma:

Eğer bebek bir operasyon geçirmişse, dokunmak veya kucağa almak için operasyona bağlı müdahalelerin( tüp veya katerter bağlantısı) uygunluk göstermesi beklenmelidir.

 

Ciltteki nem seviyesi:

İleri prematüre bebeklerin ciltleri henüz olgunlaşmadığı için kolaylıkla nem kaybına bağlı olarak dehidrasyon meydana gelebilir.Kuvözdeki ortam nem bariyerini korduğu için bazı bebekleri 27 haftadan önce kucağa almak uygun olmayabilir.

 

Doktor ve hemşirenin onayı:

Yeni doğan doktor ve hemşireleri prematüre veya hasta bebekler konusunda uzman kişilerdir.Meslekleki donanıma sahip bu kişilerin görevi size bebeğinizi sağlıklı olarak teslim edebilmek olduğundan dolayı, görüşlerini dikkate almak gerekir.Eğer bebeğinizi kucaklamaya onay vermiyorsalar, mutlaka doğru bildikleri birşey vardır.

Kuvözdeki yeni doğan bebeğiniz ile bağ kurmak için neler yapabilirsiniz ?

/in /tarafından

Kuvözdeki yeni doğan bebeğiniz ile bağ kurmak için neler yapabilirsiniz ?

Anne ve baba olma yolculuğunda bebek ile bağ kurmak önemlidir.Prematüre bebek ebeveynleri için bu bağın kurulması, bebeklerinin yoğun bakımda bulunması nedeniyle kesintiye uğramaktadır.

Prematüre bebek ebeveynleri, bebekleri doğar doğmaz onu tutma veya kucaklama imkanına sahip olamasalarda yapabilecekleri birçok şey var.

1.Sık ziyaret:

Hastane imkanları ve hijyen kuralları dahilinde, yoğun bakımdaki bebek sık sık ziyaret edilmelidir. Kuvözde bulunan bebeğin yanında mümkün olduğu kadar çok vakit geçirilmelidir.Böylece bebeğiniz hakkında önemli gözlemlerde bulunabilir ve bilgiler edinebilirsiniz.Bebeğinizin nelerden hoşlanıp nelerden hoşlanmadığını tespit ederken, bebeğinizin uzmanı olursunuz.

 

2.Bebeğeninize dokunun:

Kuvözdeki prematüre bebekler olgunlaşmamış sinir sistemine sahip oldukları için okşanmayı tolere edemezler.Doğru uyaranlar ve sabit dokunuşlar ile sınırlandırılmış (cenin pozisyonu) hissi veren temaslar bebeğe şifa verir.

 

3.Kangaroo bakım (ten teması) :

Bebeğinizin sağlık durumu stabil hale geldiğinde, yetkililerden kangaroo bakım yani ten teması talebinde bulunun.Doğru teknikler ile uygunanan ten teması bebeğin gelişimine katkı sağlarken, ebeveynlerin bebekleri ile yakınlaşmasına imkan sağlar.Bu teknik sayesinde düşük doğum ağırlığına sahip bebeklerin kilo aldığı ve birçok faydalar elde ettiği araştırmalarla kanıtlanmıştır.

 

4.Bebeğinizin bakımına dahil olun:

Araştırmalar yeni doğan yoğun bakım bölümünde dahil edilen ve kısmen bebeğinin bakımını üstlenen ebeveynlerin, bebeklerinin gelişimine önemli faydalar sağladığını kanıtlamıştır.Hemşirenin onay ve desteği ile alt değiştirme, beslenme, banyo – silme gibi bakım işlemlerine katılmanız çok önemlidir.

 

5.Anne Sütü temin edin:

Bebeğinizin beslenmesi için sevgi kadar gerekli olan şey anne sütü teminidir.Beslenme tüpü ile beslenen bebekler, ilerleyen haftalarda çene kaslarının güçlenmesi ile birlikte annesini emmesi gözetimli olarak denenecektir.Bu süreçte en önemli şey sabırla, düzenli olarak süt sağmaktır.